Sztynort

Historia tej pięknej wsi, leżącej na półwyspie pomiędzy jeziorami Sztynorckim, Dargin i Kirsajty, sięga XIV wieku. Sztynort znany jest wśród żeglarzy jako wspaniały port jachtowy i wioska żeglarska (450 stanowisk do cumowania łodzi, możliwość wodowania i zimowania jachtów, nowoczesne sanitariaty, sklep spożywczy i żeglarski, tawerna), ale także, a właściwie przede wszystkim wśród znawców historii Mazur i wielbicieli zabytków architektonicznych – jako dawna siedziba Lehndorffów, jednego z najstarszych w Prusach Wschodnich rodów szlacheckich.

To tu powstał i stoi do dziś XVI-wieczny pałac zamieszkiwany przez Lehndorffów. Budowlę wznoszono i kształtowano latami. Pierwsza jej wersja powstała prawdopodobnie pod koniec XV lub na początku XVI wieku – strawił ją pożar. Kolejną zbudowano w latach 1554-1572; ten pałac także spłonął niespełna 100 lat później, podczas potopu szwedzkiego. Zasadniczą część kolejnego pałacu wybudowano w latach 1689-1691 pod okiem trzeciej żony Gerharda Lehndorffa – Marii Eleonory. Powstał wtedy dwukondygnacyjny budynek z charakterystyczną więźbą dachową, z dębowymi schodami w sieni, dekoracyjnymi kominkami, plafonami i przepięknymi sztukateriami. Północną część rezydencji stanowił swego czasu duży, 18-hektarowy park. W latach 1650-1680 posadzono tu znane w regionie sztynorckie dęby. Aleja tych wspaniałych dębów jest jedyną pozostałością po tamtych czasach, jeżeli nie liczyć fragmentów fundamentów i piwnic.

Pałac rozbudowano w XIX wieku, wtedy też w parku powstała neogotycka kaplica i neoklasycystyczna herbaciarnia. Ostateczny kształt budowla uzyskała w latach 1860-1880. Ostatni właściciel pałacu z rodu Lehndorffów – Heinrich von Lehndorff – został zabity w 1944 r. za udział w spisku na życie Hitlera. W 1941 r. znaczną część pałacu przejęło Ministerstwo Spraw Zagranicznych III Rzeszy. Cenne dzieła sztuki zaginęły, dziś pałacyk, wraz z przyległymi budynkami, wymaga remontu. Całość budowli od czasu zniszczenia jej przez Tatarów w XVII wieku i późniejszej odbudowy utrzymana jest w stylu barokowym.